شناسایی و تحلیل فضایی کانونهای جرم خیز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیا یی (gis) –مطالعه موردی شهر کاشان

چکیده نگاهی به پدیده جرم و جنایت و جلوه های خشونت در جهان و ایران بیانگر این نکته مهم است که انواع بزهکاری با ایجاد حس ناامنی و بدبینی تأثیرات منفی و ناگواری بر توسعه انسانی و اجتماعی و اقتصادی داشته است. برای چاره جویی پیرامون این مسئله و با هدف کنترل و مقابله با انواع بزهکاری طی چند سال گذشته مطالعه پیرامون شناسایی و تحلیل کانونهای جرم خیز شهری اهمیت بسیار زیادی یافته است. این رویکرد تا حد زیادی برای کنترل و پیشگیری بزهکاری در شهرها مفید و کارآمد تشخیص داده شده است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل های فضایی – مکانی بزهکاری در شهر کاشان انجام گرفته است. روش تحقیق در پژوهش حاضر تحلیلی و توصیفی و داده ها و اطلاعات مورد نیاز پژوهش با دو روش کتابخانه ای و میدانی تهیه شده است. بدین منظور تعداد 1868 فقره جرایم ارتکابی مرتبط با سرقت و مواد مخدر در سیزده دسته اصلی به عنوان جامعه آماری مورد مطالعه قرار گرفته است. سپس با تهیه پایگاه داده ای این جرایم و استفاده از آزمون های آماری و گرافیکی در محیطarcgis و case اقدام به شناسایی و تحلیل فضایی کانون های جرم خیز شهر کاشان در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی شده است. استفاده از آزمون های خوشه بندی و تحلیل شاخص نزدیکترین همسایه برای تشخیص الگوهای بزهکاری در شهر کاشان نشان می دهد، پراکندگی جرایم در شهر کاشان از الگوی خوشه ای پیروی می کند. براساس تخمین تراکم کرنل مشخص گردید. مهمترین کانون جرم خیز کاشان در محله غربتها و اطراف میدان ولی عصر (ع) تشکیل شده است و دومین کانون جرم خیز شهر کاشان، بخش مرکزی شهر کاشان است. بدین ترتیب بر اساس یافته های پژوهش ثابت گردید که کانونهای جرم خیز شهر کاشان بیشتر در بخش مرکزی و تا کمربند میانی شهر تمرکز یافته است و در مناطق حاشیه ای شهر کانونی شکل نگرفته است. همچنین نتایج پژوهش نشان می دهد بین عامل تراکم جمعیت و وقوع بزهکاری و شکل گیری کانون های تمرکز جرایم در بخش مرکزی شهر کاشان ارتباط و همسویی قابل توجهی وجود دارد. بررسی نوع کاربری ها و فراوانی وقوع جرم در مجاورت این کاربری ها در سطح شهر و دو محدوده بخش مرکزی و محدوده سه حوزه آماری شماره 17، 18 و37 که مهمترین کانونهای جرم خیز شهر در آن متمرکز شده اند می توان دریافت که در بخش مرکزی شهر کاشان با توجه به قرارگیری بازار و وجود واحدهای تجاری در خیابانهای اطراف بازار که باعث بالا بودن میزان کاربری تجاری در محدوده بخش مرکزی شده و به تبع آن انباشتگی و تراکم جمعیت مراجعه کننده غیر ساکن برای کار و فعالیت در این محدوده در شکل گیری کانون های جرم خیز در این بخش از شهر موثر بوده است. در محدوده سه حوزه آماری شماره 17، 18 و37 (محله غربتها و اطراف میدان ولی عصر ) با توجه به بافت مسکونی و سکونت مهاجرین کم در آمد جرایم مرتبط با مواد مخدر بیشتر به وقوع پیوسته است. این در حالی است که بررسی نوع جرایم نشان می دهد که در بخش مرکزی شهر کاشان مهمترین نوع جرایم ارتکابی سرقت موتور سیکلت، حمل مواد مخدر، جرم (کیف زنی، کف زنی، جیب بری، کش روی، کش روزنی)، سرقت وسایل خودرو، سرقت مغازه – کارگاه می باشد. در مجموع نوع کاربری و نحوه استفاده از اراضی شهرکاشان در شکل گیری و توزیع فضایی کانونهای جرم خیز و نوع و میزان جرایم ارتکابی این محدوده ها موثر بوده است. با توجه به یافته های تحقیق و به منظور کنترل و کاهش ناهنجاری های اجتماعی شهرکاشان به نظر می رسد در ابتدا باید جهت رفع موانع پیشگیری از جرم در سه حوزه «تحقیق و پژوهش»، «تدوین»، «برنامه ریزی و اجرا»، اقدام شود، همچنین کنترل بیشتر مبادی ورودی و خروجی شهر، توانمندسازی و ساماندهی بخش مرکزی و محله غربتها، کنترل مناسب پارک ها و مراکز گذران اوقات فراغت، اولویت بخشی به فعالیتهای پلیس مبتنی بر فناوریهای نوین از جمله سامانه های اطلاعات جغرافیایی (gis) باید در اولویت مسئولین و دست اندرکاران انتظامی و قضایی شهر قرار گیرد.